Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka jest nową formą pomocy dla małego dziecka niepełnosprawnego. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci „Wczesne wspomaganie może być organizowane w przedszkolu i w szkole podstawowe, w tym specjalnych, w ośrodkach (…) oraz w publicznej i niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, jeżeli mają one możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w szczególności dysponują środkami dydaktycznymi i sprzętem, niezbędnym do prowadzenia wczesnego wspomagania”.
W celu realizacji zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dyrektor placówki powołuje Zespół specjalistów, posiadających odpowiednie przygotowanie do prowadzenia zajęć z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym:
- pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka, w szczególności: oligofrenopedagog, tyflopedagog i surdopedagog,
- psycholog,
- logopeda,
- inni specjaliści w zależności od potrzeb dziecka i jego rodziny.
Do zadań Zespołu należy w szczególności:
- ustalenie, na podstawie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka,
- nawiązanie współpracy z zakładem opieki zdrowotnej lub ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku rehabilitacji, terapii lub innych form pomocy, stosownie do jego potrzeb,
- opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka w zakresie realizacji programu, koordynowania działań specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem oraz oceniania postępów dziecka,
- analizowanie skuteczności pomocy udzielanej dziecku i jego rodzinie, wprowadzanie zmian w indywidualnym programie wczesnego wspomagania, stosownie do potrzeb dziecka i jego rodziny oraz planowanie dalszych działań w zakresie wczesnego wspomagania.
Pracę Zespołu koordynuje dyrektor przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni, albo upoważniony przez niego nauczyciel. Zespół szczegółowo dokumentuje działania prowadzone w ramach indywidualnego programu wczesnego wspomagania.
Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, w zależności od możliwości psychofizycznych i potrzeb dziecka. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania są prowadzone indywidualnie z dzieckiem i jego rodziną. W przypadku dzieci, które ukończyły 3 rok życia, zajęcia w ramach wczesnego wspomagania mogą być prowadzone w grupach liczących 2 lub 3 dzieci z udziałem ich rodzin. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania, w szczególności z dziećmi, które nie ukończyły 3 roku życia, mogą być prowadzone także w domu rodzinnym dziecka. Miejsce prowadzenia zajęć w ramach wczesnego wspomagania ustala dyrektor przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni, w uzgodnieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami) dziecka.
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka organizowane jest dla dzieci posiadających opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka wydaną zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. Nr 173, poz.1072). Opinie wydawane są na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) przez zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno pedagogicznych – właściwych dla miejsca zamieszkania dziecka. Skierowanie dziecka na zajęcia wczesnego wspomagania wydaje organ prowadzący placówkę na podstawie wniosku rodziców i opinii wydanej przez instytucję stwierdzającą konieczność prowadzenia takich zajęć.
Zespół współpracuje z rodziną dziecka w szczególności przez:
- udzielanie pomocy w zakresie kształtowania postaw i zachowań pożądanych w kontaktach z dzieckiem: wzmacnianie więzi emocjonalnej pomiędzy rodzicami i dzieckiem, rozpoznawanie zachowań dziecka i utrwalanie właściwych reakcji na te zachowania,
- udzielanie instruktażu i porad oraz prowadzenie konsultacji w zakresie pracy z dzieckiem,
- pomoc w przystosowaniu warunków w środowisku domowym do potrzeb dziecka oraz w pozyskaniu i wykorzystaniu w pracy z dzieckiem odpowiednich środków dydaktycznych i niezbędnego sprzętu.
Zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju w Zespole Szkół Specjalnych im. Juliana Tuwima w Stargardzie Szczecińskim są prowadzone od 2008 roku. Początkowo ich realizacja była związana z działalnością Stowarzyszenia Nauczycieli i Rodziców Dzieci ze Specjalnymi Potrzebami Edukacyjnymi, które zostało powołane przy szkole. Z inicjatywy dyrektora szkoły pani dr Wandy Nowickiej (dyrektora szkoły) i za zgodą pana Waldemara Gila (Starosty Stargardzkiego) od 2010 roku zajęcia są prowadzone systematycznie przez nauczycieli – specjalistów ZSS w ramach godzin ponadwymiarowych.
Rodzice z dziećmi, które uzyskały z poradni psychologiczno-pedagogicznej opinię o wczesnym wspomaganiu rozwoju zgłaszają się do dyrektora ZSS. Pani dyrektor po przeanalizowaniu opinii, zgodnie z zawartymi w niej zaleceniami, wyznacza zajęcia i nauczycieli specjalistów, którzy te zajęcia poprowadzą. Nauczyciele oraz psycholog opracowują dla dziecka Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny (IPET) i określają formy współpracy z rodzicami. Tematy prowadzonych zajęć, ich przebieg i efekty zapisywane są w prowadzonych w tym celu dziennikach.
W ramach wczesnego wspomagania rozwoju w ZSS są prowadzone zajęcia :
- logopedyczne – prowadzone przez logopedów, neurologopedę, tyflologopedę, surdologopedę,
- stymulacji wielozmysłowej – prowadzone przez pedagogów wczesnego wspomagania rozwoju,
- rehabilitacyjne – prowadzone przez magistra rehabilitacji,
- ruchowo-manualne – prowadzone przez pedagogów z przygotowaniem korekty wad postawy,
- Tomatisa – prowadzone przez pedagoga przygotowanego do pracy tą metodą,
- Integracji sensorycznej – prowadzone przez terapeutę SI.
W terapii dzieci wykorzystywane są różnorodne metody dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego dziecka w szczególności. Są to, między innymi : Metoda Dobrego Startu, Metoda W. Sherborn, B. Ch. Knillów, Poranny Krąg, Metoda Taktylna, Metoda Bazalna, Muzykoterapia, Metoda Zabawy, Metoda Kinezjologii Edukacyjnej Dennisona, Metoda Glena Domana, Metoda A. Tomatisa. Dla rodziców, poza zajęciami instruktażowymi, są organizowane spotkania w ramach tzw. Szkoły dla Rodziców, prowadzone przez psychoterapeutów.
W zajęciach w ZSS uczestniczą dzieci do podjęcia nauki w szkole. Najmłodsze dziecko – Zuzia, urodziła się w 6 miesiącu z wagą 600 g. Zajęcia rozpoczęła, gdy miała 8 miesięcy. Obecnie, dzięki prowadzonej rehabilitacji, Zuzia chodzi podtrzymywana za jedną rękę. Wiele dzieci, jako absolwenci wczesnego wspomagania rozwoju, rozpoczęły naukę w szkołach ogólnodostępnych. Część z uczestników zostało uczniami ZSS, a niektórzy kontynuują edukację w ośrodku dla dzieci autystycznych.
Dziecko, które uczestniczy w zajęciach nie tylko uzyskuje poprawę w stanie zdrowia fizycznego i psychicznego, ale także nabywa umiejętności poprzez działanie, odnajduje swoje miejsce w grupie rówieśniczej. O wartości, a także o potrzebie prowadzenia zajęć wczesnego wspomagania rozwoju świadczy wzrastająca liczba dzieci, które z nich korzystają oraz opinie rodziców uzyskiwane w ramach ewaluacji podczas spotkań ogólnych i instruktażowych. W roku szkolnym 2010/11 w zajęciach uczestniczyło 6 dzieci. W kolejnym roku szkolnym 2011/12 z zajęć korzystało 11 dzieci, a w 2012/13 już 26. W obecnym roku szkolnym zajęcia rozpoczęło 45 dzieci.
Nie można nie doceniać wagi i znaczenia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Wspomaganie to jest szansą na optymalny rozwój dziecka, które na pewnym etapie swojego życia doświadczyło działania niekorzystnych, patogennych czynników. Obserwowane wyniki potwierdzają, że prowadzenie takich zajęć wspiera zarówno dziecko, jak i jego rodziców. Daje szansę i możliwość spokojnej, uporządkowanej pracy z dzieckiem pod okiem specjalistów.